Jak się pije szampana? Ile kosztuje i dlaczego tak dużo i jak można kupić go taniej? Z czego powstaje i czy dalej można do niego dolewać sok z buraków?
Francuski szampan?
Prawdziwy szampan jest tylko z Francji – założę się, że słyszeliście to zdanie nie raz w swoim życiu. Jak wiele uproszczeń, tak i to stwierdzenie nie jest do końca prawdziwe. Co z nim nie tak? Po pierwsze, nie z Francji, a Szampanii, a konkretnie z 34 300 hektarów winnic rozciągających się na 319 wiosek i na następujące departamenty:
Marn, Ub, En, ot marn, Seń et marn
Tak więc by wino mogło być nazwane szampanem musi po pierwsze pochodzić właśnie z tego obszaru, po drugie zaś pochodzić z winogron, które zostały zebrane w tym obszarze. I to nie każdych winogron. Do uprawy łącznie dopuszczonych jest w Szampanii 7 odmian winogron, ale zaledwie trzy mają obecnie przeważające znaczenie są to: Chardonnay (około 30 proc. upraw), Pinot Noir (około 38 proc. upraw) i Pinot Meunier (około 32 proc. upraw). jak łatwo policzyć, razem te trzy szczepy stanowią właściwie sto procent upraw w Szampanii.
Jak się pije szampana to zapis podcastu Strefy Wolnocłowej. Możesz w całości posłuchać go klikając w link poniżej
Szampana wytwarzać można także z winorośli odmiany Arbane, Petit Meslier, oraz Pinot Blanc i Pinot Gris, których jest ledwie około procenta.
Następnie, przepisy regulują to w jaki sposób krzewy winogron mogą być przycinane, jak zbierane mogą być owoce, jak mają być przetworzone najpierw na tzw. moszcz, potem zaś zafermentowane, zabutelkowane i dojrzewanie. To wszystko wynika z przepisów apelacji ustanowionej, przypominam, latem 1927 roku. W szczegółach o tym, czym jest apelacja możecie posłuchać w podcaście numer 5: Jak kupować wino i nie dać nabić się w butelkę.
W dalszej części tekstu: jak się pije szampana i sposoby na drinki z szampanem
Jak powstaje szampan?
Szampańska apelacja dość skrupulatnie reguluje wszystkie chyba możliwe zmienne jakie możemy brać pod uwagę przy okazji produkcji wina. Jeśli winiarnia ma zbyt duże zbiory z hektara, sadzi winogrona zbyt blisko siebie albo zbiera za mało winogron, nie może ze swoich owoców wyprodukować szampana. Jeśli producent natomiast wyciśnie zbyt dużo soku, również może, przynajmniej w teorii stracić prawo do nazywania swojego produktu szampanem. Ile to jest za dużo soku? Ze 150 do 160 kg owoców ma powstać 102 litry soku.
Nie jest to norma szczególnie wyśrubowana, ale tego tematu jeszcze w tym podcaście wrócimy. Póki co, rozwiejemy wątpliwości dotyczące koloru. Jak to się dzieje, że czerwone winogrona dają nam białe wino? Szampan występuje jedynie w dwóch wariantach: białym lub różowym. Dlaczego nie w czerwonym? To prawdopodobnie historyczne uwarunkowanie. Tradycja, która przetrwała do dziś. Skoro zatem mamy czerwone winogrona, to jak to możliwe, że uzyskujemy z nich białe lub różowe wino?
Szampan różowy, biały, ale nie czerwony
Biały szampan, powstały tylko z jasnych winogron określamy mianem blanc de blancs. W przypadku szampana białego zrobionego z ciemnych winogron, na etykiecie znajdziemy zapis blanc de noir.
Aby z ciemnych winogron powstało jasne wino, niezależnie czy musujące czy spokojne, czy w Szampanii czy gdziekolwiek indziej, należy tak wyciskać sok z winogron, by miały one jak najkrótszy kontakt ze skórką. Miąż Pinot Noir jest relatywnie jasny, niewiele ciemniejszy niż miąższ Chardonnay, co sprawia, że wyciskany pod prasą sok daje jasne wino. Jeśli pozostawimy skórki winogron wraz z sokiem, zabarwi się on na kolor od różowego, po ciemnoczerwony – zależnie od długości tego procesu.
Druga i znacznie prostsza metoda zakłada dolanie niewielkiej porcji wina czerwonego do białej “podstawy” naszego szampana. Proces kreowania odpowiedniego smaku przez mieszanie ze sobą różnych win bazowych nosi szczególnie w odniesieniu do szampana nazwę assemblage, co tłumaczyć można zarówno jako połączenie, jak i montaż, czy zestawienie.
W 2009 roku Komisja Europejska chciała dopuścić możliwość wytwarzania w ten sposób wszystkich win różowych na terenie UE, ale pomysł ten na szczęście odrzucono. Pod tym względem szampan posiada pewien przywilej, którego nie mają producenci w innych regionach.
No dobrze, czyli wiemy już jakie winogrona mogą zostać użyte do wyrobu szampana, skąd muszą pochodzić i gdzie muszą zostać przetworzone. A w jaki sposób szampan musi zostać wyprodukowany by móć nosić nazwę szampana? Nie wystarczy bowiem wycisnąć sok, dodać drożdży i zabutelkować.
Metoda tradycyjna
Każda butelka musującego trunku z Szampanii musi powstać tzw. metodą tradycyjną. Oznacza to, że odfermentowane wino jest butelkowane, a następnie dojrzewa w piwnicach i nabiera dwutlenku węgla właśnie w ten sposób. Jak inaczej można nasycić wino bąbelkami? Albo w sposób sztuczny, to opcja najtańsza, albo metodą Charmata, czyli nie w butelkach a w kadziach. Metoda ta zatrzymuje wytworzone już w winie bąbelki dzięki odpowiedniemu ciśnieniu. Tak powstaje m.in. prosecco.
W przypadku Szampana, gotowe, ale wciąż jeszcze spokojne wino przelewa się do butelek z dodatkiem drożdży i odmierzonej dawki cukru, który drożdze zamienią w co2 i dodatkowy alkohol. Proces dozowania tych składników nosi nazwę dozażż i oznacza po prostu dawkowanie.
Butelki następnie ustawia się w taki sposób by dojrzewały z szyjką skierowaną w dół pod kątem 45 stopni. W ten sposób, osad drożdżowy spływa powoli z dna, a obracanie butelek dodatkowo wokoło własnej osi jeszcze ten proces przyspiesza. O tym sposobie dojrzewania wspomnieliśmy już sobie w poprzednim odcinku, a nosi on nazwę remuage. Może być on wykonywany ręcznie lub przez specjalne maszyny, w sposób prawie całkowicie automatyczny. Ręczny remuage zajmuje od 4 do 6 tygodni i wymaga wykonania 25 obrotów każdej butelki. Remuage za pomocą maszyn zajmuje zaledwie tydzień, a maszyna pracująca 24 godziny na dobę może obsłużyć na raz do 500 butelek.
Zanim jednak szampan będzie mógł być wypuszony na rynek musi spędzić minimum 15 miesięcy na dojrzewaniu, z czego w 12 miesięcy czyli okragły rok, przeleżeć musi na wspomnianym osadzie drożdżowym, którego na końcu należy się pozbyć. Butelki otwiera się wyrzucając osad i uzupełniając ubytek w winie tak, by dopełnić butelkę.
Najdroższy francuski szampan? Rocznikowy
Szampan rocznikowy powstaje z winogron zbieranych w jednym tylko roczniku. Szampan nonvintage czyli nie rocznikowy to mieszanka win, która z roku na rok ma smakować zawsze w ten sam sposób. W obu przypadkach jednak winogrona
Szampan sprzedawany jest najczęściej w pojemności 750 ml, choć nie jest to jedyna objętość w jakiej jest produkowany. Na rynku dostępne są też butelki wielkości 200 ml, 500 ml, 375 ml, oraz butelki znacznie większe. Do najpopularniejszych dużych pojemności należy 1,5 l butelka typu Magnum (wielkości dwóch standardowych butelek, czyli 2x 750 ml). Kolejne butelki to: 3 litry, 4,5 litra, 6 litrów, 8 litrów, 12 litrów i tak do pojemności 30 litrów.
Każda z butelek może być identyfikowana także dzięki unikalnym imionom. Szampańskie butelki bowiem noszą biblijne imiona: Jeroboam, Rohoboam, Matuzalem, Salmanazar, Baltazar, Nabuchodonozor, Salomon…
Ile kosztuje szampan?
No dobrze, to ile musimy wydać, by spróbować szampana? Nie mam zamiaru rozstrzygać tu czy szampan wart jest swojej ceny, bo to zależy od tego, jakimi pieniędzmi dysponujecie i jakie macie w życiu priorytety. Nawet 200 złotych za butelkę szampana to równowartość ceny spodni w sieciówce, albo na przykład bak paliwa na stacji benzynowej. Tym niemniej, o ile paliwo czy spodnie zmieniają swoją cenę w czasie, o tyle z szampanem jest nieco inaczej i koszt wejścia w świat luksusowych bąbelków jest raczej niezmienny.
zobacz też: Jaki alkohol na wesele kupić?
Jeśli spojrzycie na to taki wydatek przez pryzmat innych dóbr luksusowych sprawa będzie wyglądała już nieco inaczej. Nie każdy ma na tyle odwagi by skoczyć na spadochronie, nie każdego stać na np. szybki sportowy samochód, willę z basenem czy wartą setki tysięcy biżuterię. Na tle innych dóbr próg wejścia świat splendoru nie jest szczególnie wysoki. Tym niemniej, istnieje kilka sposób na to, by zmniejszyć jeszcze bazową kwotę o kilka złotych.
Oryginalny szampan: cena może zaskoczyć
Ile w ogóle kosztuje butelka szampana? Jeśli interesuje was pojemność standardowa, 750 ml, przygotujcie się na wydatek 150-250 zł za butelkę. Oczywiście, butelki większej pojemności, czy szampany rocznikowe będą wyraźnie droższe. Podobnie, jak Szampany od dużych i renomowanych producentów: Moet e Chandon, Dom Perignion, Heidsieck, Armand de Brignac i tak dalej…
Nie mniej, świat szampański nie kończy się na kilku znanych markach. Jeśli nie zależy wam na tym, żeby od razu kupować wina z dużych szampańskich domów, macie jeszcze do wyboru setki mniejszych producentów. Mniej znani producenci gwarantują też po prostu niższą cenę, zaczynającą od powiedzmy 120 zł za butelkę. Już lepiej, prawda? Jeśli wybierzecie dodatkowo butelki w mniejszych pojemnościach, np. 375 ml cena również pójdzie w dół. Jeśli zdecydujecie się na zakupy w sklepach specjalistycznych, a nie, np. marketach do czego gorąco zachęcam, być może uda wam się oszczędzić jeszcze dodatkowe kilka złotych.
Poniżej przeczytasz o tym, jak się pije szampana i jak się go otwiera
Co zamiast szampana?
A co jeśli chcielibyście spróbować szampana ale niekoniecznie z Szampanii? Tak wiem, na początku tego podcastu powiedziałem, że nie ma czegoś takiego jak prawdziwy czy nieprawdziwy szampan i że jest on albo z Szampanii albo nie jest szampanem. Dlatego, nie ma czegoś takiego jakiego jak rosyjski szampan.
Jednak istnieje dość pokaźna grupa win musujących, które produkowane są w bardzo podobny lub identyczny wręcz sposób. Po pierwsze, należą do niej francuskie regionalne bąbelki, czyli cremanty. Cremant De Bordeaux, Alsace, Bourgogne, Loir. Po tym tymi nazwami kryją się wina musujące powstałe w ramach ogólnej apelacji któregoś z większych regionów. Są produkowane metodą tradycyjną dokładnie tak jak szampan, z zachowaniem dość podobnego reżimu produkcji. A więc cremant to każde francuskie wino musujące wyprodukowane poza Szampanią powstałe przy zastosowaniu metody szampańskiej. Cremant de Bourgogne z uwagi na swoje położenie jest najbliższym krewnym winogron: Chardonnay i Pinot Noir, choć poza nimi używa się także innych odmian w tym Gamay, Pinot Blanc, Sacy, Pinot Gris, Aligoté, czy Melon de Bourgogne. Ich cena jest relatywnie niższa, a wymogi im stawiane wcale nie muszą być łagodniejsze.
Tańsze “szampany”
Pamiętacie jak na początku wspomniałem o 160 kilogramach owoców na 102 litry soku w Szampanii? O ile dla szampana jest to maksymalna ilość, o tyle dla burgudzkiego cremanta, 100 litrów soku uzyskuje się ze 150 kg gron. Cena za butelkę crementu jest za to nieco bardziej zachęcająca, bo wydamy na niego średnio od 60 złotych w górę.
Poniżej znajdziesz drinki z szampanem
Metodą tradycyjną, a więc w sposób ten sam co szampan, produkuje się wina we włoszech: Franciacorta oraz Hiszpanii (Cava). Kawa, pisana przez c i V jest zresztą obok prosecco chyba drugim najpopularniejszym wyborem jeśli chodzi o bąbelki. Tu poczynić musimy jednak zastrzeżenie, że butelka cavy czy franciacorty za 30 złotych raczej nie stworzy wam wartej uwagi konkurencji dla szampana. Warto jednak wiedzieć, że w tym segmencie znajdziecie wina, które mogą, o ile ich jakość na to pozwala, konkurować z produktami Szampanii.
Jak się pije szampana w wersji solo
Szampana pijemy z kieliszków do niego przeznaczonych. Zapomnij o staroświeckich czarkach. Jeśli ktokolwiek ich jeszcze używa to tylko jako rekwizyt do filmów kostiumowych. Kieliszek do szampana powinien być wąski, walcowaty i stać swobodnie na nóżce. Szampana pijemy mocno schłodzonego, możemy wstawić go do wiaderka z wodą i lodem, ale nigdy z samym lodem, by zbyt mocno nie zmrozić trunku. Butelkę otwieramy tak, by korek nie wystrzelił z trzaskiem do góry. Poprawnie otwarty szampan wydaje jedynie delikatny syk przy wyjmowaniu korka. Kieliszek napełniamy w dwóch trzecich, ale nigdy do pełna. Szampanem musi dać się swobodnie zamieszać w kieliszku.
Jak się pije szampana w drinkach?
Poniższe przepisy możecie zastosować zarówno do zrobienia drinków z szampanem, jak i każdym innym, przyzwoitym winem musującym.
Do klasycznych połączeń należą:
- French 75 ( 30 ml ginu, 20 ml syropu cukrowego 20 ml soku z cytryny, dopełnij szampanem)
- Mimosa (3 części szampana na 1 część soku pomarańczowego),
- Kir Royale (30 ml likieru porzeczkowego creme de cassis dopełnić szampanem),
- Bellini (2 części szampana na 1 część puree ze świeżej brzoskwini) owoc zgniatamy dość starannie lub miksujemy i dodajemy do kieliszka
- Black Velvet (Guiness pół na pół z szampanem).
- Wszystkie te drinki nalewamy od razu do kieliszka szampanowego, pod żadnym pozorem nie wstrząsamy ich w szejkerze.
Jak się pije szampana? Dobre rady cioci Ady
- Jak się pije szampana? Tylko schłodzonego, w odpowiednim kieliszku
- Jak pić szampana, jeśli nie lubi wytrawnych rzeczy? Z likierem porzeczkowym, albo sokiem pomarańczowym
- Szampan Blanc de Blanc to szampan z białych winogron. Blanc de noir to biały szampan z ciemnych winogron
- Szampan z czerwonych winogron nigdy nie będzie czerwony, ale są na rynku inne, czerwone wina musujące
Dodaj komentarz